การดำเนินงานศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน

           “เด็ก”    เป็นทรัพยากรที่สำคัญของประเทศชาติ  และเป็นรากฐานที่สำคัญของการพัฒนาประเทศ เป็นวัยที่มีการพัฒนาในทุก ๆ ด้าน  เด็กในช่วงปฏิสนธิจนถึงอายุ 3 ปี  ระบบประสาทและสมองจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว สมองจะมีการสร้างเครือข่ายใยสมอง โดยการพัฒนาจุดเชื่อมต่อระหว่างเซลล์ประสาทมากกว่าช่วงอื่น ๆ ของชีวิต   เด็กในวัยนี้ต้องการเรียนรู้โดยผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 6  จากบิดา  มารดา  ผู้คนรอบข้างและสิ่งแวดล้อมรอบตัว  ซึ่งส่งผลให้เกิดเป็นรากฐานของบุคลิกภาพ  อุปนิสัยและการเจริญเติบโตสมอง

             เนื่องจากสภาพสังคมไทยและเศรษฐกิจในปัจจุบัน  มารดาต้องออกทำงานนอกบ้าน  เพื่อหารายได้เลี้ยงครอบครัว  และลักษณะครอบครัวจากครอบครัวขยายเป็นครอบครัวเดี่ยวมากขึ้น  ทำให้บิดา  มารดา  ไม่สามารถเลี้ยงดูบุตรได้ด้วยตนเอง  ต้องหาผู้ดูแลแทนตนเอง   ดังนั้นศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก  จึงนับเป็นสถานที่สำคัญที่ทำหน้าที่เลี้ยงดูเด็กแห่งที่สอง  รองจากบิดา  มารดาและญาติ   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก จึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการเลี้ยงดูเด็กให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี และครอบคลุมทั้งด้านร่างกาย  จิตใจอารมณ์  สังคมและสติปัญญา   เทศบาลตำบลหนองแคน โดยการสนับสนุนด้านวิชาการจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองแคน  ได้ตระหนักและเล็งเห็นถึงความสำคัญของการสร้างเสริมสุขภาพเด็ก  โดยเน้นการพัฒนาศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่   การมีส่วนร่วมของชุมชน   และประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อร่วมกันสนับสนุนกิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพ  ส่งเสริมพัฒนาการเด็ก และพัฒนาอนามัยสิ่งแวดล้อมที่สะอาด ปลอดภัย  เอื้อต่อการเรียนรู้  มุ่งเน้นให้ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน ก้าวสู่ “ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กน่าอยู่ยอดเยี่ยม”อย่างแท้จริง ด้วยเหตุผลที่ว่า “เด็กในวันนี้ คือ ผู้ใหญ่ในวันหน้า”

                 

ด้านชุมชน

         ในช่วงเวลาที่ผ่านมา การจัดการศึกษาของเด็กก่อนวัยเรียน หรือเด็กปฐมวัยในพื้นที่ตำบลหนองแคนอยู่ในความรับผิดชอบโดยตรงของกรมการพัฒนาชุมชน   จนกระทั่งในปี  2546  รัฐบาลได้มีนโยบายกำหนดให้ถ่ายโอนภารกิจด้านการศึกษาของเด็กก่อนวัยเรียน จากกรมการพัฒนาชุมชน ให้กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  โดยหลังจากเทศบาลตำบลหนองแคน   อำเภอดงหลวง      จังหวัดมุกดาหาร ได้รับถ่ายโอนภารกิจด้านการจัดการศึกษาระดับปฐมวัยหรือระดับก่อนประถมศึกษา (ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน) มาแล้วนั้น

       เทศบาลตำบลหนองแคน พบว่ามีปัญหา อุปสรรค ข้อจำกัดในการพัฒนาด้านต่างๆมากมายไม่ว่าจะเป็นสภาพของอาคารที่ชำรุดทรุดโทรมไม่มีความปลอดภัย ห้องน้ำเครื่องสุขภัณฑ์ที่ไม่ถูกสุขลักษณะสำหรับเด็ก แต่ก็ได้พยายามให้ความสำคัญต่อการพัฒนาเด็ก ซึ่งในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์นั้น มีจุดเริ่มต้นที่สำคัญที่สุดในช่วงปฐมวัย   

            เทศบาลตำบลหนองแคน จึงมุ่งหวังที่จะให้ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน ให้บริการเลี้ยงดูเด็กทุกคนอย่างมีคุณภาพ ได้รับการพัฒนาให้มีความพร้อมเหมาะสมตามวัย และพร้อมที่จะศึกษาในระดับสูงต่อไป    จึงได้ส่งเสริมสนับสนุนทั้งด้านงบประมาณ กระบวนการเรียนรู้ที่จะทำให้เด็กสามารถพัฒนาตนเองได้เต็มตามศักยภาพภายใต้บริบทของสังคม  วัฒนธรรม ในพื้นที่และได้รับความร่วมมือจากชุมชนท้องถิ่น จึงได้มีการร่วมมือกับภาคีเครือข่ายในการก่อตั้ง “คณะกรรมการบริหารศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน” ขึ้น  

ด้านการเจริญเติบโตสมวัย

    เด็กแรกเกิด–5 ปี เป็นทรัพยากรที่มีคุณค่าและเป็นอนาคตต่อการพัฒนาประเทศ เด็กที่มีคุณภาพคือ เด็กที่มีการเจริญเติบโตสมวัย พัฒนาการสมบูรณ์ทั้งทางร่างกาย สติปัญญา จิตใจ อารมณ์และสังคม ความสำคัญของพัฒนาการของเด็ก ซึ่งจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วต่อสมองและร่างกายของเด็กจะต้องมีการส่งเสริมพัฒนาการเด็กในทุกๆด้านตามวัยอย่างถูกต้อง

                   เทศบาลตำบลหนองแคนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคนได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการส่งเสริมพัฒนาการและการเจริญเติบโตของเด็กในศูนย์ จึงได้จัดกิจกรรมที่สอดคล้องกับภาวการณ์เจริญเติบโตของเด็ก ดังต่อไปนี้ คือ 

                    1 จัดอาหารกลางวันและอาหารว่างที่ครบ 5 หมู่ มีปริมาณเพียงพอสำหรับเด็กและจัดอาหารว่างที่มีคุณค่าทางโภชนาการรสไม่หวานจัดและไม่ติดฟัน โดยมีการจัดทำ “แบบบันทึกการตรวจรับอาหารกลางวันและอาหารว่าง” ซึ่งจะมีการควบคุมรายการเมนูอาหารในแต่ละวัน และบันทึกตกลงจ้าง การประกอบอาหารในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน

                 2 จัดหาเครื่องชั่งน้ำหนักและเครื่องวัดส่วนสูงมีความเหมาะสมและได้มาตรฐาน ผ่านการตรวจวัดความเที่ยงตรงและมีการชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง ทุก 3 เดือนและแปลผลโดยใช้ 3 เกณฑ์ คือ น้ำหนักเทียบกับอายุ ส่วนสูงเทียบกับอายุและน้ำหนักเทียบกับส่วนสูง อีกทั้งมีการนำข้อมูลการชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูงไปจุดในกราฟการเจริญเติบโตทั้ง 3 เกณฑ์

                     3 ตัวอย่างผลการชั่งน้ำหนักปีพ.ศ.2555  ที่ผ่านมา วัดส่วนสูง จากเด็กทั้งหมด 71 คน พบว่า

                         - เด็กที่มีน้ำหนัก ตามเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 87.67 และ 89.04 ในงวดเดือน เม.ย.55-มิ.ย.55 และ ก.ค.55-ก.ย.55 ตามลำดับ คิดเป็นจำนวน คือ 64 และ 65 คน ในแต่ละงวด

                         - เด็กที่มีส่วนสูง ตามเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 90.41 และ 91.78 ในงวดเดือน เม.ย.55-มิ.ย.55 และ ก.ค.55-ก.ย.55 ตามลำดับ คิดเป็นจำนวน คือ 66 และ 67 คน ในแต่ละงวด

                         - เด็กที่มีน้ำหนัก/ส่วนสูง ตามเกณฑ์มาตรฐาน ร้อยละ 87.67 และ 90.41 ในงวดเดือน เม.ย.55-มิ.ย.55 และ ก.ค.55-ก.ย.55 ตามลำดับ คิดเป็นจำนวน คือ 64 และ 66 คน ในแต่ละงวดรายละเอียดดังแสดงใน ภาพแผนภูมิ

ด้านพัฒนาการสมวัย

     ในด้านการส่งเสริมพัฒนาการเด็ก ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน ได้ให้ความใส่ใจเป็นอย่างยิ่งด้วยการนำแบบประเมินพัฒนาการเด็กปฐมวัย “แบบอนามัย 49” มาใช้ในการตรวจประเมินพัฒนาของเด็กในศูนย์ โดยแบบประเมินพัฒนาการ แบบอนามัย 49 เป็นแบบประเมินพัฒนาการเด็กที่สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัยจัดทำขึ้นร่วมกับผู้เชี่ยวชาญจากมหาวิทยาลัยและกรมสุขภาพจิต เพื่อเป็นการคัดกรองเบื้องต้นสำหรับพ่อ แม่ ครูพี่เลี้ยงเด็ก และบุคลากรที่เกี่ยวข้อง โดยเน้นให้เป็นแบบประเมินพัฒนาการที่ใช้ง่าย สะดวก และสามารถศึกษาแนวทางการทดสอบด้วยตนเองได้ โดยแบ่งเป็นช่วงอายุ ซึ่งตัวชี้วัดประเมินพัฒนาการเด็กมีดังต่อไปนี้ คือ

                   2.1.1 เด็กอายุ 2 ปี

                         - เล่นสมมุติต่อต้านเมื่อถูกบังคับ

                         - ช่วยทำงานบ้านง่ายๆ และถอดเสื้อผ้าเองได้

                         - พูดคุยโต้ตอบเป็นประโยคสั้นๆ ได้

                         - ชี้หรือทำตามคำบอก เช่น อวัยวะ อย่างน้อย 6 ส่วน หรือรูปภาพ

                         - ขีดเขียนเป็นเส้นวนๆ

                         - เดินขึ้นบันไดได้เอง

                   2.1.2 เด็กอายุ 3 ปี

                         - รู้จักรอคอยเล่นสมมุติเป็นเรื่องต่อเนื่องกัน

                         - ถอดและใส่เสื้อผ้า โดยต้องช่วยบ้าง บอกได้เมื่อจะถ่ายอุจจาระ

                         - บอกชื่อตนเองได้ พูดให้คนอื่นเข้าใจความหมายได้ รู้จักซักถาม ชอบฟังนิทานและเข้าใจเรื่องราว

                         - เข้าใจ ใหญ่-เล็ก,สั้น-ยาว,ชาย-หญิง,มาก-น้อย

                         - เลียนแบบ ลากเส้นในแนวตั้ง

                         - กระโดดอยู่กับที่ โยนลูกบอลไปข้างหน้าโดยยกแขนสูง

                   2.1.3 เด็กอายุ 4 ปี

                         - แสดงความเป็นอิสระอยากลองทำด้วยตนเองเล่นรวมกลุ่มอย่างมีกติกาง่ายๆ

                         - บอกได้เมื่อจะปัสสาวะและไปห้องส้วมได้เอง

                         - บอกได้อย่างน้อย 1 สี และพูดเล่าเรื่องให้คนอื่นเข้าใจเกือบทั้งหมด

                         - เขียนรูปวงกลมตามแบบได้ รู้จักจำนวน 1-3 ชิ้น

                         - เดินลงบันได้สลับเท้าและยืนขาเดียวได้ชั่วครู่

วัตถุประสงค์ ในการดำเนินงานศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองแคน

     1.เพื่อส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้และส่งเสริมพัฒนาการทั้ง 4 ด้าน (ทางด้านร่างกาย อารมณ์-จิตใจ สังคม และสติปัญญา
     2.เพื่อพัฒนาเด็ก ให้มีคุณลักษณะที่พึ่งประสงค์ มีลักษณะและสมรรถนะตามวัย โดยองค์รวมผ่านการเล่นและกิจกรรมเหมาะสมตามวัย
     3.เพื่อส่งเสริมให้เด็กเล็กสามารถปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน และอยู่รวมกับผู้อื่นในสังคมได้อย่างมีความสุขและคุณภาพ
    4.เพื่อเป็นการแบ่งเบาภาระผู้ปกครองในการอบรมเลี้ยงดู ให้สอดคล้องกับวิถีชีวิตของเด็กเล็กตามบริบทชุมชน สังคมในท้องถิ่น
    5.เพื่อส่งเสริมความรัก เอื้ออาทร ของสถาบันครอบครัว ชุมชน สังคมท้องถิ่น

ลักษณะการดำเนินงานของโรงเรียน

1. เป็นสถานที่จัดการศึกษาสำหรับนักเรียนปฐมวัย อายุ 3-6 ปี
2. เป็นสถานที่สำหรับการศึกษา สังเกต ทดลองและวิจัยในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาระดับปฐมวัย